Voor kerk en stad?

Processiecultuur in het zestiendeen zeventiende-eeuwse Antwerpen

Samenvatting

Processies trokken in de zestiende en de zeventiende eeuw met een vaste regelmaat door de straten van Antwerpen. Ze waren zeer verscheiden van aard. Er waren drie stedelijke ommegangen die teruggingen tot de middeleeuwen, er waren processies verbonden aan één van de vijf parochies van de stad, en buitengewone processies die door het stadsbestuur werden afgekondigd naar aanleiding van concrete gebeurtenissen. De opkomst van het protestantisme, de Nederlandse Opstand en de uitbouw van een contrareformatorische kerk hadden echter gevolgen voor de wijze waarop processies in de stedelijke samenleving functioneerden. Na de val van het opstandige en protestantse Antwerpen in 1585 bleven er weliswaar elementen van continuïteit, maar waren er toch ook duidelijke veranderingen. Daaruit blijkt hoe het processiegebeuren werd ingeschakeld in een bewuste contrareformatorische strategie. Onder meer de jezuïeten speelden daarbij een belangrijke rol.